Pоvоdоm Svеtsкоg AIDS dаnа, 1. dеcеmbrа, pоd slоgаnоm оvоgоdišnjе каmpаnjе: „Nека vоdе zајеdnicе” UNAIDS nаglаšаvа dа је оvај Svеtsкi AIDS dаn pоziv nа акciјu dа sе pоdržе zајеdnicе оsоbа које živе sа HIV-оm, zајеdnicе оsоbа u pоvеćаnоm riziкu оd HIV-а ili оsоbа које su pоgоđеnе HIV-оm u njihоvim ulоgаmа, i tо tако dа:
• Ulоgе zајеdnicа mоrајu biti кljučnе u svim plаnоvimа i prоgrаmimа zа HIV, као i u njihоvој fоrmulаciјi, budžеtirаnju, implеmеntаciјi, prаćеnju i еvаluаciјi.
Svetski dan borbe protiv HIV/AIDS-a održava se 1. decembra svake godine. To je prilika da se ljudi širom sveta ujedine u borbi protiv HIV-a, da pokažu podršku ljudima koji žive sa HIV-om i da obeleže uspomenu na one koji su umrli od AIDS-a.
Prema podacima Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut” od početka epidemije, 1985. godine, do 27. novembra 2023. godine u Republici Srbiji je registrovano 4729 osoba inficiranih HIV-om, od kojih je 2212 osoba obolelo od AIDS-a (47% svih registrovanih HIV pozitivnih osoba), dok su 1362 osobe inficirane HIV-om umrle (1216 od AIDS-a, a 146 od bolesti ili stanja koja nisu povezana sa HIV infekcijom).
Grad Beograd je najteže pogođen epidemijom, ali i najveći broj osoba se testira u Beogradu.
HIV infekcija se prenosi na sledeće načine:
- Seksualnim odnosom bez zaštite tj. bez kondoma (analni, vaginalni i oralni seks, pri
čemu najveći rizik nosi nezaštićeni analni seksualni odnos), - Sa zaražene majke na dete (u toku trudnoće, porođaja i dojenja),
- Razmenom igala i špriceva kod intravenske upotrebe narkotika.
HIV infekcija se retko može preneti na sledeće načine:- Poljupcem u usta (samo u slučaju ako obe osobe imaju neke ranice u ustima, npr. usled
vađenja zuba, krvarenja desni… pa u tom slučaju dođe do kontakta „krv na krv”), - Pri tetoviranju, pirsovanju… (ukoliko se obavlja nesterilizovanim aparatima i u
nehigijenskim uslovima), - Prilikom razmene pribora za ličnu higijenu koje je prethodno koristila osoba koja
živi sa HIV-om (brijač, četkica za zube…).
HIV infekcija se ne prenosi na sledeće načine: - Boravkom u istoj prostoriji: socijalnim kontaktom kao što je razgovor, druženje…,
- Dodirom tj. kontaktom, kao što je rukovanje i zagrljaj,
- Kašljanjem ili kijanjem, preko znoja ili suza,
- Poljupcem u obraz,
- Korišćenjem istog kupatila ili toaleta koji je koristila osoba inficirana HIV-om,
- Korišćenjem iste čaše/šolje ili istog pribora za jelo koji je koristila osoba
inficirana HIV-om, - Korišćenjem iste posteljine ili peškira koje je koristila osoba inficirana HIV-om,
- Kontaktom sa predmetima na javnim mestima (telefonska govornica, držači u javnom
prevozu…), - Korišćenjem istog bazena ili saune koju je koristila osoba inficirana HIV-om,
- Preko životinja ili ubodom insekata (komarci, krpelji…),
- Konzumiranjem hrane koju je pripremila HIV pozitivna osoba)
- Poljupcem u usta (samo u slučaju ako obe osobe imaju neke ranice u ustima, npr. usled
U periodu januar–novembar 2023. godine dijagnostikovane su i prijavljene 124 osobe inficirane HIV-om, što je za 18% manje nego u istom periodu prošle godine (152 osobe), odnosno za 29% manje u poređenju sa istim periodom 2019. godine (175 osoba).
Među dijagnostikovanim HIV+ osobama u ovoj godini kod 35 osoba je dijagnostikovan klinički AIDS, dok je 10 osoba umrlo od AIDS-a (za 67 % više poređenju sa istim periodom 2022. godine kada je umrlo 6 osoba).
Od 2000. godine u Srbiji registruje se porast broja dijagnostikovanih osoba inficiranih HIV-om, pri čemu je u periodu 2013–2022. godine dijagnostikovano 1725 osoba inficiranih HIV-om, što je za 50% više nego u periodu 2003–2012. godine kada je dijagnostikovano 1149 osoba inficiranih HIV-om. Ovaj porast je svakako i rezultat promocije značaja dobrovoljnog, poverljivog i besplatnog savetovanja i testiranja na HIV, kao i veće dostupnosti ove usluge u zdravstvenim ustanovama, ali i van zdravstvenih ustanova u zajednici, posebno za osobe sa rizičnim ponašanjem iz ključnih populacija pod povećanim rizikom od HIV-a.
Procene UNAIDS-a ukazuju da je krajem 2022. godine u Srbiji je 3800 osoba živelo sa HIV-om, od kojih 550 osoba, odnosno šestina nije znala da je inficirana HIV-om.
Od 124 dijagnostikovane osobe inficirane HIV-om u periodu od januara do 27. novembra 2023. godine, 59 osoba je iz Beograda (48%), 42 su iz Vojvodine (34%), a nešto manje od petine je iz ostalih okruga centralne Srbije (23 osobe, tj. 18%). Registrovano je 11 puta više muškaraca u odnosu na žene (114 muškaraca i 10 žena). Većina dijagnostikovanih HIV pozitivnih osoba je uzrasta 20–49 godina (99 osoba tj. 80%), odnosno svaka četvrta osoba je uzrasta 20–29 godina (31 osoba tj. 25%). Najmlađa osoba kojoj je dijagnostikovana HIV infekcija ima 17 godina, a najstarija 76 godina. U odnosu na način transmisije, kod 102 osobe HIV je prenesen seksualnim odnosom bez kondoma (98% svih prijavljenih slučajeva sa poznatim načinom transmisije) od kojih je 66 muškarca koji su prijavili rizične seksualne odnose sa drugim muškarcima (63% svih osoba sa poznatim načinom transmisije).
Od 35 prijavljenih osoba obolelih od AIDS-a u periodu januar–novembar 2023. godine, 29 su muškarci. U Beogradu je registrovano 16 slučajeva obolevanja od AIDS-a (46%), dok je na teritoriji Vojvodine notirano 12 slučajeva AIDS-a (34%). Najviše obolelih od AIDS-a registrovano je u uzrasnoj grupi 30–49 godina (22 osobe tj. 63%), ali je obolevanje registrovano i kod četiri osobe dobi 20–29 godina, odnosno uzrast obolelih se kretao u opsegu od 22 do 76 godina. Po prijavljenom načinu transmisije 26 osoba obolelih od AIDS-a (74% svih slučajeva) je registrovano među osobama koje su inficirane HIV-om nezaštićenim seksualnim kontaktom, od kojih je 20 heteroseksualaca (77% od svih obolelih sa prijavljenim načinom transmisije), a za 9 osoba način transmisije HIV-a nije prijavljen.
Od ukupno registrovanih 10 osoba umrlih od AIDS-a u periodu januar–novembar 2023. godine, četiri osobe su iz Beograda, četiri sa teritorije Vojvodine, dok su dve umrle osobe iz Nišavskog i Zlatiborskog okruga. Među umrlima 7 osoba su muškarci. U odnosu na uzrast umrli su bili uzrasta od 28 do 84 godine, od kojih su tri osobe prijavile seksualni način transmisije. Osam smrtnih ishoda registrovano je unutar mesec dana od trenutka dijagnostikovanog nosilaštva anti-HIV-antitela i obolevanja od AIDS-a u 2023. godini.
Foto:ZZjZ Leskovac
Comments are closed.